“Misschien hebben we wel een nieuw soort wijkwerk nodig”

Verbindingen in de wijk zijn volgens Ger Pepels een cruciale bouwsteen voor brede welvaart. De docent en onderzoeker aan de Bredase Academy for Leisure and Events gelooft heilig in ‘Asset-Based Community Development’. En als kwartiermaker van de Urban Living Lab Breda draagt hij op verschillende manieren bij aan die cruciale verbindingen in de Bredase wijk Hoge Vucht. 

Waarom ben je aangehaakt bij het online LPB event Brede welvaart in de buurt?
“Ik ben geïnteresseerd in een verandering van economisch perspectief, waarbij je niet langer alleen kijkt naar financiële waardecreatie. In lijn van bijvoorbeeld initiatieven als Economy for the Common Good en de Wellbeing Economy Alliance en stromingen als Community Wealth Building en de Post-growth Movement zie ik dat er veel meer waarde wordt gecreëerd dan alleen monetaire waarde in onze samenleving. Die waarde zie je niet wanneer je alleen naar het Bruto Binnenlands Product (BBP) kijkt. Daarom is een andere blik op de economie nodig en dat was volgens mij ook de kern van het event.”

Hoe bouw je volgens jou aan brede welvaart? 
“Bij brede welvaart gaat het zeker niet alleen om de focus op andere doelen dan het BBP, zoals huisvesting, toegankelijkheid onderwijs en beschikbare zorg. Het moet zeker ook gaan over nieuwe manieren waarop we ons welzijn willen realiseren. En tot mijn verbazing proefde ik tijdens het event dat er nog geen verbinding was tussen het concept van brede welvaart en wat bewoners zelf doen. Daar moet echt een brug geslagen worden! In die verbinding zit namelijk de energie waarop je kunt voortbouwen. In de wijk Hoge Vucht in Breda richten we vanuit de Urban Living Lab Breda een samenwerkplaats in volgens Asset-Based Community Development. Volgens deze ABCD-methode kunnen bewoners heel goed zelf zaken oppakken en processen in gang zetten. We ondersteunen de bewoners bij het tot stand brengen van onderlinge verbindingen. Ze bepalen zelf of en welke hulp zij daarbij nodig hebben.”  

Dan ben je dus eigenlijk aan het bouwen aan zelfredzaamheid?
“Ongeveer. Het gaat om een gezamenlijke redzaamheid. In de traditionele benadering van de verzorgingsstaat zit een needs-based approach, die ervan uitgaat dat mensen iets nodig hebben en dat we ze dan dat iets moeten bieden. Bij de ABCD-methode ga je uit van de kracht van bewoners. En dat past ook bij het gedachtengoed van de Community Economies, waarbij je zoekt naar de waarde die gecreëerd wordt in wijken en in de interactie tussen mensen. Dan gaat het niet over euro’s, maar over waarden als ontmoeting, democratische inspraak of zeggenschap en vertrouwen tussen wijkbewoners. De realisatie van deze waarden vormt een belangrijke kern van de meervoudige waardecreatie onder de vlag van brede welvaart. En die waarden proberen we dan ook in de samenwerkplaats naar boven te krijgen.” 

Het lijkt erop dat de wijkwerker dan meer moet doen dan vooral bewoners ondersteunen?
“Het traditionele opbouwwerk is sinds enkele jaren sterk in omvang beperkt, terwijl dat werk nog steeds van groot belang is. Dat heeft veel impact in de wijk. Wil je zorgen dat bewoners daadwerkelijk bijdragen, dan zijn er ook nieuwe verhoudingen tussen maatschappelijke sectoren nodig. Om als gemeenschap gelijkwaardig te functioneren met de overheid, maatschappelijke organisaties en marktpartijen, om meer dan alleen monetaire waarde te creëren, moet onder andere de relatie tussen de overheid en gemeenschap opnieuw uitgevonden worden. Hoe kan de overheid partner van de gemeenschap worden? Om hierop vanuit de gemeenschap te kunnen sturen, zijn inderdaad aanvullende kwaliteiten in het wijkgebonden werk nodig.”

Hoe pakken jullie dat aan in de wijk Hoge Vucht?
“Afgelopen september zijn we daar begonnen met verhalen ophalen bij mensen in de wijk. Veel bewoners hadden een houding van ‘het moet allemaal maar geregeld worden’. Deels omdat ze dat gewend zijn vanuit de oude verzorgingsstaat, deels uit frustratie. Want eerder liepen ze tegen een muur van bureaucratie aan wanneer ze zelf iets wilden regelen, dat moet nu anders gaan. Stapje voor stapje vinden we de weg naar hoe we het initiatief bij de bewoners kunnen leggen. Toen bijvoorbeeld een woningcorporatie een appartementencomplex wilde bouwen op een tuin in de wijk, hielpen we de wijkraad een bijeenkomst te organiseren en vanuit een positief beeld mee te denken over wat er dan wèl met deze plek moet gebeuren. Daarover komt nog een vervolggesprek. Kijk, we komen vanuit het onderwijs dit gedachtengoed overbrengen, maar we moeten onszelf steeds de vraag stellen wat we kunnen en mogen betekenen in de Urban Living Labs. We mogen wel helpen, maar niet overnemen. Dat is een subtiel evenwicht.”

Tijdens het online LPB event vertelde je dat je geen fan bent van de Leefbaarometer. Waarom?
“Die monitor heeft vreemde indicatoren waarmee ik liever niet werk. Volgens de Leefbaarometer geldt bijvoorbeeld dat hoe hoger het aantal bewoners met een Turkse en Marokkaanse achtergrond, hoe slechter de wijk. Dat is gewoon niet meer van deze tijd, om het op z’n zachtst te zeggen. In Hoge Vucht voeren we liever het gesprek met bewoners zelf over leefbaarheid. Wat vinden ze daarvan? Wat kan beter? Dat hebben we ook tijdens de aftrapavond voor de wijkverbeterplannen van Hoge Vucht gedaan. Dan hoor je tot je verbazing dat mensen hartstikke tevreden zijn met de wijk. Ja, de verkeersveiligheid en de troep op straat zijn aandachtspunten, maar verder… Dat is enorm verschil met het supernegatieve imago van de wijk. En die trots zie je ook niet in de Leefbaarometer. Uiteindelijk kwamen bewoners wel met ideeën en wensen voor voorzieningen. Er is bijvoorbeeld geen bibliotheek of politiebureau en alleen kaal, sober groen in de wijk. Hele voordehandliggende zaken om aan te pakken, maar een goed startpunt om te kijken waar de energie zit. Wat willen bewoners oppakken? Waar liggen de prioriteiten?” 

Heb je nog een handig inzicht of fijne tip voor de wijkprofessional of communitybuilder?
“Houd er rekening mee dat je een lange adem moet hebben voor brede welvaart. We zijn namelijk gewend om consument te zijn in een welvaartsstaat; we eisen en willen, maar zijn niet gewend het zelf te regelen. Het kost tijd voordat mensen zelf aan de bak gaan, dat ze het succes kunnen proeven en inzien waarom zij tijd en energie in hun wijk moeten stoppen. Als wijkwerker moet je weten wat er allemaal speelt in de wijk, wie met wie in verbinding staat en verbindingen leggen. Ga daarom in gesprek met bewoners en verbind die met elkaar. Faciliteer de ontmoeting en volg de energie die daaruit ontstaat. Overtuig bewoners van hun krachten, bouw aan hun zelfvertrouwen en geloof in het verbeteren van brede welvaart. En vergeet niet: iedereen brengt iets mee dat van waarde is. We moeten het alleen op tafel krijgen en die waarden verbinden.”

Maak een verdiepende duik en lees meer over:
Ger Pepels bij Urban Living Lab Breda
Asset-Based Community Development op Buurtwijs.nl
Een voorbeeld van Community Economies in Amersfoort
Ervaringen met Community Wealth Building in Amsterdam
Economy for the Common Good op de Nederlandstalige website.
Post-growth Movement op SocialeAlliantie.nl
Wellbeing Economy Alliance op de Nederlandse Hub

---

Zomerreeks reportages ‘Brede welvaart in de buurt’

Brede welvaart – eigenlijk werken we daar elke dag aan. Dat constateerden veel wijkprofessionals tijdens het online event ‘Brede welvaart in de Buurt’ dit voorjaar. Gemeenten vertalen de grote thema’s uit de monitor brede welvaart en SDG’s van het CBS in lokale ambities. Ze kijken wat er speelt en leeft in wijken, bij inwoners, en vertalen dit in een wijk- of gebiedsaanpak. En met concrete acties in de buurt werken wijkprofessionals samen met inwoners en andere wijkpartners dus elke dag aan de brede welvaart. Deze zomer vertellen wij hun verhalen in de reeks ‘Werken aan brede welvaart in de buurt’. Aan het eind van de zomer vind je alle verhalen gebundeld in een online magazine, inclusief meer achtergrond en concrete aanknopingspunten om zelf verder te bouwen aan brede welvaart in jouw buurt.

• Op maandagmiddag 8 maart ging LPB On the road naar Eindhoven. In deze video blikken we terug: wat is brede welvaart voor jou en hoe passen we dit in ons werk toe?
• Bekijk de video van de lezing van Peter Hein van Mulligen (hoofdeconoom bij het CBS) over de monitor brede welvaart.
• Luister deze podcast waarin we spraken met wethouder Yasin Torunoglu en gemeenteraadslid Samir Toub. Wat betekent de brede welvaart in de buurt voor hen?