“Blijf je verwonderen en laat de logica van de plek leidend zijn voor wat je doet”

Brede welvaart raakt eigenlijk aan alles wat er dagelijks speelt en leeft in de wijk. En als je echt wilt werken aan die breedte van thema’s, móet je de inwoners en hun omgeving dus centraal zetten, betoogt Han van Geel, wijkregisseur in Zutphen en bestuurslid van het LPB. Passend binnen die ‘logica van de plek’ zorg je voor samenhangende en goed geïntegreerde interventies in de buurt. 

Veel wijkprofessionals zullen het gedachtegoed achter de ‘logica van de plek’ wel herkennen. Wijk- en gebiedsgericht werken kan niet zonder te kijken naar wat er leeft en speelt in de buurt. Han neemt die dynamiek serieus en pleit ervoor om die leidend te laten zijn in wat je in zo’n wijk doet. “Wie wonen er, wat gebeurt er op straat, hoe liggen de verhoudingen in de wijk? Je moet echt feeling en interactie krijgen met de wijk. En dat krijg je niet als je daar, afzonderlijk van elkaar, eens een keertje langskomt en rondloopt. Je moet samen in die buurt gaan werken en van daaruit je interventies organiseren.”

Hopwoningen
Echt feeling krijgen met de plek, hoe doe je dat? In Zutphen stelde woningcorporatie Ieder1 ‘hopwoningen’ beschikbaar – tijdelijke sociale huurwoningen in wijken met grote maatschappelijke vraagstukken en concentratie van sociale problematiek. De sociaal teams van welzijnsorganisatie Perspectief nemen intrek met andere beroepskrachten in de wijk: zij werken in dat huis, in die straat, in de buurt (slapen doen ze wel thuis). Zij worden eigenlijk tijdelijk buurtbewoner en door dagelijks rond te lopen, mee te leven, met mensen te praten, krijgen ze een gevoel van de dynamiek in de wijk. En dus ook van wat er nodig is om die prettiger en leefbaarder te maken. 

De hopwoning kan ook onderdeel van een krachtenspel worden. Dat zagen ze in Zutphen toen de inwoners van een straat (waar twee bewonersgroepen het niet goed met elkaar konden vinden) hoorde dat er mogelijk een hopwoning zou komen. Zij lieten merken dat zij de hopwoning met ‘pottenkijkers’ niet zagen zitten. Dat was wel een signaal dat er mocht worden doorgepakt. Er volgde een grondig renovatietraject dat werd gecombineerd met huis-aan-huis begeleiding vanuit het sociaal team.

De hopwoningen bleken erg effectief in Zutphen. Han ligt toe waarom: “Het geeft een diepgravend beeld van wat er gaande is in een wijk en dus ook van wat er de komende vijf jaar nodig is. Het is bovendien een zeer effectieve aanpak, omdat je samen met allerlei betrokkenen – ieder met een eigen opdracht en specialisme– vanuit het gebied je interventies bedenkt. En dat betekent dus dat je niet meer vanuit de afzonderlijke systemen, onsamenhangende interventies op een wijk afvuurt. Je zorgt nu samen voor een integrale aanpak als logisch onderdeel van de leefwereld. Daarna kun je dus ook weer weg omdat wat bedacht is nu gewoon bij de logica van de wijk hoort.”

Als die interventies dan zijn ontwikkeld vanuit die plek en leefwereld, dan moeten deze volgens de visie van Han een geïntegreerde plek krijgen in de infrastructuur van de wijk. “Daarin zijn zorg & ondersteuning én gemeenschapsontwikkeling onderling versterkend. Zo bieden zij een gezamenlijke basis aan de wijk; de zogenaamde ‘sociale basis’. Maar uiteindelijk moeten al die verschillende organisaties en systemen naar de achtergrond, moet een hopwoning na een half jaar weer regulier bewoond worden, omdat de resultaten ervan onderdeel zijn geworden van de buurt.”

Blijf je verwonderen
Openstaan voor de dynamiek in de wijk levert soms ook een radicaal andere manier van denken en werken op. “Samen met een aantal partners zoals de woningcorporatie, wijkagent en welzijnsprofessionals probeerden we zicht te krijgen op de krachten en verhoudingen in een buurtje. Door een tijdje mee te bewegen kwamen we erachter dat het huishouden dat tot dan toe het meest constructief leek voor afzonderlijke professionals, eigenlijk een verdeel-en-heersspel speelde. Deze familie stak altijd de nek uit, legde contact, verbinding tussen mensen, stonden ons altijd keurig te woord, kortom, modelburgers volgens onze maatstaven. Maar in werkelijkheid trokken ze daarmee een rookgordijn op voor de professionals. Zij waren daardoor met een vertekend beeld van de buurt aan het werk. Door meer present te zijn in het buurtnetwerk, konden we onze acties nu veel beter richten. Moet je nagaan wat er dan gebeurt met je rendement als je daarachter komt – je interventies kloppen namelijk niet. Wij denken vaak dingen te weten en doen van daaruit veel aannames. Maar je moet je juist blijven verwonderen. Altijd willen weten: ‘wat is de vraag achter de vraag?’ Je moet je als professional vertrouwd gaan voelen met het spelen hiermee. Je bent dan ook respectvol tegenover je inwoners; je staat open voor hun behoeften en sluit aan op wat er klopt in hún leefwereld.”

Zutphense uitdaging en Mpower
Ook bedrijven laten hun betrokkenheid bij de Zutphense inwoners en buurten zien. In de Zutphense Uitdaging werken bedrijven en maatschappelijke organisaties samen. Het is simpel gezegd een bemiddelingsbureau in vraag en aanbod van materialen (spullen), middelen (geld) en menskracht (extra handjes, creativiteit, kennis en kunde). Hun MPower-netwerk ondersteunt gemeenschapsinitiatieven die te maken hebben met leefbaarheid, zorg, sport, cultuur en onderwijs.

Een voorbeeld: inwoners willen een speeltuintje in de buurt. Een aangesloten ondernemer doneert graag materialen en een ander heeft een getalenteerde uitvoerder die als empowercoach samen met de buurtbewoners het speeltuintje gaat bouwen. Of lees over de bewoners van een Zutphense nieuwbouwwijk die nu zelf de jachthaven beheren.

---

Zomerreeks reportages ‘Brede welvaart in de buurt’

Brede welvaart – eigenlijk werken we daar elke dag aan. Dat constateerden veel wijkprofessionals tijdens het online event ‘Brede welvaart in de Buurt’ dit voorjaar. Gemeenten vertalen de grote thema’s uit de monitor brede welvaart en SDG’s van het CBS in lokale ambities. Ze kijken wat er speelt en leeft in wijken, bij inwoners, en vertalen dit in een wijk- of gebiedsaanpak. En met concrete acties in de buurt werken wijkprofessionals samen met inwoners en andere wijkpartners dus elke dag aan de brede welvaart. Deze zomer vertellen wij hun verhalen in de reeks ‘Werken aan brede welvaart in de buurt’. Aan het eind van de zomer vind je alle verhalen gebundeld in een online magazine, inclusief meer achtergrond en concrete aanknopingspunten om zelf verder te bouwen aan brede welvaart in jouw buurt.

• Op maandagmiddag 8 maart ging LPB On the road naar Eindhoven. In deze video blikken we terug: wat is brede welvaart voor jou en hoe passen we dit in ons werk toe?
• Bekijk de video van de lezing van Peter Hein van Mulligen (hoofdeconoom bij het CBS) over de monitor brede welvaart.
• Luister deze podcast waarin we spraken met wethouder Yasin Torunoglu en gemeenteraadslid Samir Toub. Wat betekent de brede welvaart in de buurt voor hen?