Gemeenten, verenigingen en inwoners leren experimenteren met, het van oorsprong Engelse, buurtrecht community right to bid. Wat dat inhoudt? Een aantal gemeenten gaat experimenteren met een recht op overname. Daarbij krijgen lokale verenigingen of buurtbewoners het eerste recht om maatschappelijk vastgoed over te nemen van de gemeente en de bijbehorende functie voort te zetten. Er blijkt animo voor te zijn in Nederland, al was het maar om de obstakels gezamenlijk te kunnen tackelen.
Bij het right to bid kan het gaan om de overname van een gebouw, stuk land, publieke ruimte of andere maatschappelijke voorziening dat waarde heeft voor de gemeenschap. Denk hierbij aan een buurthuis, buurttuin, bibliotheek, voetbalkantine, of ook een buurtcafé. Voordelen van meer zelfbeheer is dat het eigenaarschap en ondernemerschap onder bewoners stimuleert, de binding van betrokken bewoners met de wijk/buurt vergroot en de kosten zou kunnen verlagen. Aan de andere kant blijft de vraag hoe, bij toename van zelforganisatie onder bewoners, de continuïteit van maatschappelijke activiteiten en de deelname van alle groepen in de samenleving hieraan gewaarborgd kan blijven.
Right to challenge
Het right to bid is een vervolg op het right to challenge. Dit is het recht voor bewoners om hun gemeente uit te dagen wanneer zij taken beter, efficiënter of goedkoper kunnen uitvoeren. Dat werd in Nederland geïntroduceerd om bewonersinitiatieven te stimuleren en daarmee de ‘participatiesamenleving’ (ook wel: ‘doe-democratie’) te versterken. Inmiddels doen circa 75 gemeenten al ervaring op met het right to challenge. Hoewel breed ingezet blijkt dat het right to challenge in de praktijk vooral gebruikt wordt voor het beheer en exploitatie van vastgoed en niet bij de volledige overname van vastgoed door buurtbewoners.
Gemeenten willen wel, maar er moet nog veel geregeld worden
Het overnemen van de maatschappelijke functie van gebouwen van de overheid door buurtbewoners is niet nieuw in Nederland. Leegstaand en verouderd vastgoed wordt al veel langer ingezet voor maatschappelijke initiatieven, zoals een creatieve ‘hotspot’/verzamelplek voor buurtbewoners en sociale ondernemers. Wel vernieuwend is het voorrangsrecht van bewonersinitiatieven bij volledige overname van vastgoed en de nog te ontwikkelen en te verankeren beleids- en spelregels hiervoor in wet- en regelgeving dat samenhangt met het right to bid.
Voor het right to bid staan de meeste gemeenten nog in de startblokken. We zagen een aantal voorbeelden (pdf). Hieruit concluderen we dat een aantal gemeenten wel wil, maar dat ze vooral nog aan de slag moeten met het ontwikkelen van specifiek (stimulerings)beleid en spelregels hiervoor.
Lees verder op www.platform31.nl
