Blog: Hoog tijd voor slagkracht in de wijk
door Matthijs Uyterlinde >>
Vijftien burgemeesters overhandigden het manifest Kom op voor kwetsbare gebieden aan de ministers Ollongren (BZK) en Van Engelshoven (OCW). Ze pleiten voor onorthodoxe maatregelen om de opstapeling van problemen in kwetsbare wijken aan te pakken. Armoede, schulden, huiselijk geweld, onderwijsachterstanden en werkloosheid – door de coronacrisis verergert het allemaal. Nog voor de zomer is volgens de burgemeesters 1,25 miljard euro nodig.
De geschiedenis herhaalt zich. Ruim vijfentwintig jaar geleden luidden de G4-burgemeesters de noodklok bij het kabinet. Ze pleitten voor een ‘deltaplan voor de grote steden’. Met succes. Het grotestedenbeleid vormde in 1994 het startsein van bijna twintig jaar gebiedsgericht rijksbeleid. Tientallen naoorlogse wijken zijn aantoonbaar opgeknapt, ook al zijn niet alle hardnekkige problemen volledig opgelost. Sommige wijken die destijds hoog op de ‘slechte lijstjes’ prijkten, staan daar nu helaas nog steeds.
Het mooie aan geschiedenis is dat je ervan kunt leren. In 2012, op het hoogtepunt van de vorige recessie, trok het Rijk onder druk van bezuinigingen en een andere politieke wind vroegtijdig de stekker uit het krachtwijkenbeleid. Acht jaar later is de leefbaarheidskloof tussen goede en slechte wijken, ondanks inspanningen van gemeenten, in veel steden fors gegroeid. Bewoners van kwetsbare wijken profiteerden nauwelijks van de recente golf van hoogconjunctuur. En door de coronacrisis worden ze onevenredig hard geraakt.
Gelukkig gloort er hoop. Eind vorig jaar meldde het Rijk zich – na jaren van afwezigheid – weer in de wijk. In het Programma Leefbaarheid en Veiligheid verkent ze ‘integrale ontwikkelingsmogelijkheden’ om de leefbaarheid te verbeteren in ‘gebieden met een combinatie en cumulatie van opgaven’. Intussen landen ook tal van andere opgaven in de wijk: denk aan de energietransitie (aardgasvrije wijken, klimaatadaptatie en circulariteit), de druk op de woningmarkt (85.000 nieuwe woningen per jaar) en de aanpak van ondermijnende criminaliteit (voorkomen van ‘nieuwe aanwas’).
Platform31 is nooit vertrokken uit de wijk. We brachten knelpunten en vraagstukken in kaart en blijven zoeken naar ‘wat werkt’. In het pas verschenen onderzoek Wijk in zicht pleiten we voor een mensgerichte gebiedsaanpak die een sociale basis biedt voor kwetsbare huishoudens, die sociale stijging van bewoners stimuleert via onderwijs en toeleiding tot (on)betaald werk en met repressie, handhaving en normstelling kordaat werk maakt van sociale herovering. Fysieke investeringen, ook die in verduurzaming en de transitie naar aardgasvrij, moeten bijdragen aan de kwaliteit van wonen en leven van bewoners.
Het is goed nieuws dat kwetsbare wijken en buurten weer landelijk beleidsaandacht krijgen. Naast geld voor onorthodoxe maatregelen op korte termijn, is bestuurlijke en uitvoerende slagkracht met een lange adem nodig. Om het verval van wijken te keren én om de jeugd in die wijken toekomstperspectief te bieden. We wisten het al langer, maar door de coronacrisis kunnen we er niet meer omheen.
Matthijs Uyterlinde
Platform31
Dit blog verscheen eerder op www.platform31.nl
