Gemeenten kom van die handen af!
door Willem Stam >>
De maandag na de aanslagen in Parijs was DWDD geheel gewijd aan deze schokkende gebeurtenissen. In de gesprekken werd het woordje wijk veelvuldig gebruikt. Daar ligt een deel van de oplossing. Zoals de Fransen het doen (Banlieu’s) en de Belgen (Molenbeek), dat is niet de goede weg vinden velen aan de tafel. Als de overheid zich niet meer verantwoordelijk voelt voor wijken dan regelen de wijken het zelf en dat kan tot onbeheersbare situaties leiden.
Dergelijke zelfredzaamheid wordt trouwens op dit moment ook in Nederland nagestreefd. Wat valt er dan nog te verwachten van overheden die op hun handen gaan zitten en vanaf de zijlijn roepen en commentaar leveren op het gedrag van burgers. En als er dan echt teveel kalveren zijn verdronken komt men massaal de put dempen. Gelukkig is het Nederland niet zo zwart-wit. Tijdens dezelfde gesprekken waar het woordje wijk zo vaak viel, kwamen er ook allerlei woorden daar achteraan zoals agent, opbouwwerker, meester, regisseur en dat deze functionarissen zo belangrijk zijn voor de leefbaarheid in wijken.
Toch zit er ook een addertje onder het gras. We zijn goed in staat wijken in fysieke zin op te knappen, de leefbaarheid in het publieke domein te garanderen en via impulsgelden en projecten injecties te geven aan de zelfredzaamheid van mensen. Maar inmiddels weten we ook dat dit geen enkele garantie is dat het ook met de mensen beter gaat. Opnieuw werd deze week duidelijk dat het aantal kinderen dat opgroeit in armoede is toegenomen.
Tijdens het LPBcongres in Tilburg bezocht ik de wijk Tilburg-Noord. En voor die wijk ging het hierboven geschetste beeld op, de publieke ruimte zag er goed uit en de vernieuwing van de wijk was goed zichtbaar. Maar op de vraag hoe het met de mensen ging zag het beeld er minder rooskleurig uit. Tien jaar geleden leefde 1 op de 4 gezinnen onder de armoedegrens. Nu was het 1 op de 3 gezinnen. Het is kennelijk slechter gegaan met een deel van de bevolking. Overigens wordt dit ook veroorzaakt omdat er steeds weer nieuwe kansarme mensen de wijk binnenkomen. Minstens zo interessant is het dus zicht te hebben op het aantal mensen dat uit de achterstandsituatie is geraakt en inmiddels in een andere wijk woont.
Wat altijd weer indruk op mij maakt is het gesprek met de frontlijners, de wijkmeester van de woningcorporatie, de opbouwwerkster, de wijkregisseur vanuit de gemeente. Wat zit daar toch een enorme hoeveelheid kennis en hoe vaak zullen zij deze kennis kunnen delen met de “op de handenzitters” vroeg ik mij af? Het zijn de wijkwerkers die contact houden met de mensen in de buurten en zij weten wat er leeft. Maar er is ook handelingsverlegenheid, onmacht om de vaak ingewikkelde vraagstukken van mensen te helpen aanpakken.
“Waar moeten we beginnen als we een woning hebben verhuurd, maar de mensen blijken geen inrichting te hebben” ” Neen, kranten mogen van ons niet voor de ramen, dat is een grens” Later bezoeken we een brede school in de wijk. “Onderwijs, onderwijs, onderwijs,” hoorde ik ook veelvuldig aan de DWDD-tafel. In Nederland gaan kinderen tot 18 jaar verplicht naar school, dus dat hebben we goed geregeld. Alleen het probleem is dat kinderen minstens zoveel leren buiten de school. In het gezin, de sociale verbanden, de verenigingen, op straat e.d. En dan maakt het nogal uit waar je opgroeit of je hier wel voldoende bijleert en of je wel de goede dingen leert.
In de brede school is een ouderkamer ingericht. Ouders, vaak van allochtone afkomst, leren daar met hun kinderen mee, zodat zij thuis een voor het leren betekenisvolle omgeving kunnen bieden. Een prachtig project, steunend op subsidiegelden, met veel enthousiaste vrijwilligers. Altijd risicovol in de continuïteit, afhankelijk van de goodwill van schoolbesturen. Immers de leerplicht geldt alleen voor binnen de school en niet daarbuiten. Het lijkt nog veel op toeval aan te komen of er ook buiten de school voldoende geleerd kan worden. Ook hier zijn gemeenten misschien wel teveel op hun handen gaan zitten. Met het op afstand plaatsen van het onderwijs is ook een deel van de verantwoordelijkheid, gericht op het zich ontwikkelen van kinderen, meegegaan.
Een gemeentelijke overheid die op deze manier verantwoordelijkheden overdraagt aan burgers en zelf teveel op de handen gaat zitten stimuleert in mijn ogen een tweedeling in haar samenleving. De kans is aanwezig dat een degelijke overheid verwordt tot een crisismanager die op steeds meer beleidsterrein in actie komt als het kalf verdronken is gestimuleert door de gesprekken aan de tafel van DWDD.
Willem Stam
Voorzitter LPB
Strategisch adviseur Gemeente Den Helder
@willemswoord
