De gebiedsmanager als filosoof
door Floortje Verheul >>
In verschillende gezelschappen moet ik wel eens uitleggen wat voor werk ik doe. Dikwijls leidt dit tot de vraag maar wat doet een gebiedsmanager nou eigenlijk? Het is goed mogelijk dat elke gebiedsmanager daar een ander antwoord op geeft. En afhankelijk van het gezelschap doe ik dat ook. Vorige keer de gebiedsmanager als teamcaptain, dit keer mijn filosofische blik op de gebiedsmanager. Met een knipoog.
Allegorie van de Grot
Plato is een van de meest bekende filosofen, goede kans dat u ook van hem gehoord heeft. Zijn bekende “Allegorie van de Grot” beschrijft kort en krachtig de kennisleer van Plato en is mijn inspiratie voor deze visie op de gebiedsmanager. Plato schetst een levendig beeld van een grot waar geen daglicht in valt. In de grot zitten gevangenen, vastgeketend zo dat ze zich niet kunnen bewegen en alleen de achterwand van de grot kunnen waarnemen. Ze zitten met hun rug naar de ingang en zien ook elkaar niet. Achter hen bevindt zich een muur en daarachter brandt een vuur. Er worden voorwerpen langs de muur gedragen, zodat schaduwen van deze objecten zichtbaar zijn op de achterwand waar de gevangen naar kijken. Het enige wat de gevangen dus kunnen waarnemen zijn deze schaduwen, die zij aan zullen nemen voor realiteit. Deze schaduwen zijn voor de gevangen dus de waarneembare werkelijkheid.
Welnu, stel je voor dat de ambtenaren in het raadhuis, vastgeketend aan hun bureaus, schimmen en schaduwen van objecten voor waar aannemen. Dit is hun realiteit. De systeemwereld of in de woorden van Frans Soeterbroek de binnenkant van de koekoeksklok. Zij kennen de echte werkelijkheid, die zich buiten de grot – hetraadhuis – bevindt, niet. De gesprekken die zij voeren en de beleidsstukken die zij schrijven, gaan over de schimmen en de schaduwen, de aftreksels van de werkelijkheid.
De filosoof
Gelukkig, stelt Plato, is daar de wijsgeer, de geleerde filosoof, die de tocht uit de grot weet te maken. Na jarenlange studie, verdieping en morele vorming weet de filosoof zich los te breken van zijn ketens. Dat Plato een enigszins elitair beeld vormt, moge duidelijk zijn. Hij stelt immers in zijn boek de Republiek, over de inrichting van de staat, dat filosofen koningen moeten worden. Zij weten namelijk wél hoe het zit. Dat terzijde, de filosoof komt in de echte werkelijkheid terecht wanneer hij vanuit de duistere grot het Goede door studie leert kennen en in het zonlicht stapt.
De transcendente wereld
In Plato’s kennisleer staat dit voor de “transcendente wereld” waarin de echte werkelijkheid zich toont. In principe is niemand in staat deze echte werkelijkheid te kennen maar de filosoof dient de anderen (die nog in de grot zitten vastgeketend) zich ervan bewust te maken dat ze slechts schimmen waarnemen. Het woord “transcendent” betekent dus eigenlijk werkelijkheid overstijgend, daar bevinden zich de (abstracte) Ideeën – de dingen zoals ze echt zijn. We kunnen deze ware dingen niet kennen, alleen herkennen we het in de voor ons waarneembare vormen. Bijvoorbeeld, we herkennen een tafel in verschillende vormen maar De Tafel (of Tafelheid, de Idee tafel), kunnen we niet beschrijven volgens Plato. Probeer maar eens een sluitende definitie te vinden voor hetgeen alle tafels gemeen hebben en wat tegelijk tafels uniek maakt. (Poten? Heeft een stoel ook. Om aan te eten? Dat kan ook aan een bar. etc.) Het is vervolgens de taak van de wijsgeer om anderen uit de grot te helpen.
De gebiedsmanager
Zo zou je ook de taak van de gebiedsmanager kunnen omschrijven. Zij verbinden de ‘grotwerkelijkheid’ met de ‘echte werkelijkheid’. In de “transcendente wereld” bevinden zich de Ideeën. Een gebiedsmanager houdt zich dus bezig met de ‘echte werkelijkheid’, de abstracte Ideeën, de gemeenschappelijkheid van concrete gevallen. Dit zou in onze ‘gewone’ taal tegenstrijdig kunnen zijn. Zelf vind ik het leuk daar doorheen te kijken. Een gebiedsmanager ziet mijns inziens wat er daadwerkelijk speelt en haalt uit concrete gevallen dus de abstracties, de grote lijnen. In filosofische thermen, acteert de gebiedsmanager op metaniveau, ook wel de ‘helicopterview’ genoemd. Juist door de unieke positie tussen de twee werelden in, is de gebiedsmanager in staat om anderen te helpen. De kracht zit ‘m vervolgens in het loslaten, want het pad uit de grot loopt voor iedereen anders. Om in sportwijsheden te spreken: je ziet het pas, als je het doorhebt.
Lees ook Floortjes vorige blog in dit tweeluik: “Gebiedsmanager als teamcaptain”.
Floortje Verheul
Trainee Gebiedsmanagement at Gemeente Haarlemmermeer
