De publicatie Grunobuurt Noord beschrijft het verhaal achter de vernieuwing van de Groningse arbeidersbuurt. Bewoners en architecten komen aan het woord, waardoor het een prettige mix is van ervaringen en inzichten, waar stadsvernieuwers elders in het land hun voordeel mee kunnen doen, ook voor wat betreft het bouwen aan gemengde wijken.
De tachtig jaar oude wijk bleek in allerlei opzichten (bouwtechnisch, woonkwaliteit) niet meer te voldoen. Woningcorporatie Nijestee en stedenbouwkundige De Zwarte Hond blikken samen met de gemeente, de bewoners en de architecten terug op een intensieve samenwerking. Een rampzalige renovatie uit de jaren tachtig zorgde voor een stroeve start. De bewoners wilde het bestaande behouden, terwijl de corporatie al snel inzag dat renovatie te kostbaar zou zijn. Een interventie van de gemeente om de sloop ter discussie te stellen, zorgde voor nieuwe inzichten. De Zwarte Hond, de ontwerpers van het stedebouwkundig plan, kwamen met verschillende varianten die zij aan de bewoners voorlegden. Hierdoor werden de voors en tegens inzichtelijk, waardoor de bewoners meegingen in het ontwerp met gesloten bouwblokken, met veel aandacht voor details, zoals de overgang tussen de woning en de publieke ruimte, de variatie in bakstenen en de stijlvolle hekken die de binnentuin afsluiten.
Mooi voorbeeld van bouwen in hoge dichtheden
Het eerste plan was nog wat aan de saaie kant, maar door te spelen met hoogteverschillen (aan de bewoners inzichtelijk gemaakt met 3-d-modellen), werd iedereen enthousiast. Ook het beeldkwaliteitsplan, met strenge restricties waarbinnen de verschillende architectenbureaus moesten werken, heeft gezorgd voor eenheid in het plan. De crisis strooide nog roet in de voortgang en de uitvoering. Bewoners die aanvankelijk zouden terugkeren, bleken inmiddels elders gesetteld. En er werd bezuinigd: de hoogteverspringingen werden minder uitbundig, de architectuur strakker en de oorspronkelijk geplande daktuinen verdwenen. Dat werd door de bewoners niet zo gewaardeerd. Al met al is de vernieuwde wijk in aanbouw (Nijestee streeft naar jaarlijks een nieuw bouwblok, 3 van de 8 zijn nu klaar) een mooi voorbeeld van bouwen in hoge dichtheden in juiste balans met een ‘open en vriendelijke’ uitstraling. Eén van de architecten merkt droog op dat “de dialoog over de kosten ervoor heeft gezorgd dat de essentie van de architectuur kwam bovendrijven”.
Gemengde wijken
Bij het vernieuwen van de wijk stond de gemengde wijk bij de gemeente voorop, onder andere door sociale huurwoningen te bouwen. Pieter Bregman, directeur van Nijestee, zegt in de publicatie dat het ook zijn streven is geweest om de sociale duurzaamheid te borgen. De kaders van het plan maakten het mogelijk om flexibel in te spelen op de veranderende omstandigheden: in beleid, economisch en woonwensen. Op 5 april discussieerden betrokkenen en vakwereld over de gemengde wijk. Daar was te horen dat ‘de buurtbewoners, zowel oorspronkelijke als nieuwe, allemaal erg enthousiast zijn over de wijk, juist ook vanwege de sociale samenstelling en opzet ervan. De bewoners, Nijestee en gemeente vinden het dan ook ’vanzelfsprekend dat een dergelijk complex en langdurig proces in goed overleg met de buurt plaatsvindt, juist binnen het principe van een gemengde wijk’. Interessant is dat de discussie over gemengde wijken voornamelijk gaat over de manier waarop ze tot stand moeten komen. Erik Dorsman, de schrijver van het verslag, concludeert dat bij de zoektocht tijdens het ontwikkelen of vernieuwen van gemengde wijken, het ontwerp een belangrijke rol kan spelen in het verbeelden van dit proces, om zo alle gezamenlijke ervaring voor de verbetering van buurten en wijken in te kunnen zetten.
Dit artikel verscheen eerder op www.platform31.nl
Lees hier de publicatie ‘Van plan tot steen’
Lees hier het verslag van het symposium ‘De gemengde wijk’ op www.gebiedsontwikkeling.nu
De lezing van Jeroen de Willigen is via deze link online te bekijken
