Tijdens het komende LPB-congres in Utrecht kun je deelnemen aan een van de buurttours door de stad. Bijvoorbeeld door Kanaleneiland, waar bewoners, organisaties en gemeente de handen uit de mouwen steken voor een betere buurt. Wijkadviseur Susan van Wersch geeft je alvast een inkijkje in de wijkaanpak.
‘Verbinding vanuit het hart’ is het thema van het LPB-congres en voor Susan is die verbinding een sleutel in haar werk. “Vanuit het hart, maar óók vanuit het hoofd”, nuanceert ze meteen. “Want samenwerken met bewoners doen we niet alleen vanuit betrokkenheid, maar óók omdat het slim en verstandig is. We vertrouwen erop dat de wijk er echt beter van wordt als je bewoners eigenaarschap geeft.”
Buurtagenda
Met het vijfjarige uitvoeringsprogramma ‘Buurt- en Wijkgericht Werken’ wil Utrecht het buurt- en wijkgericht werken versterken. De kern is het denken vanuit de eigenheid en kracht van elke buurt afzonderlijk. Want iedere wijk is anders en vraagt zijn eigen aanpak. Een van de maatregelen uit het programma is de buurtagenda. “In zes buurten in Utrecht is zo’n buurtagenda gemaakt. Daarin staat welke projecten we oppakken”, vertelt Susan. “Zo’n agenda komt er echt sámen met inwoners. Hier in Kanaleneiland bijvoorbeeld hebben we straatinterviews gedaan om erachter te komen wat er speelt. De buurtagenda is mede op basis daarvan opgesteld. En het is geen statisch document. Elke maand zit ik om tafel met een stuurgroep van zes bewoners om te kijken wat er leeft en de voortgang van de projecten te bespreken. We zoeken bewoners ook regelmatig op in de wijk en ze kunnen altijd bij ons wijkbureau aankloppen met ideeën of vragen.”
Betrokkenheid
Voor Kanaleneiland was snel duidelijk wat de grote thema’s voor de buurtagenda moesten zijn: leefbaarheid, jeugd, armoede en gezondheid. “Kanaleneiland is een voormalige krachtwijk die sociaaleconomisch slecht scoort, met typerende problemen zoals overlast van hangjongeren, afval op straat en middelengebruik. Tegelijk valt de wijk op door een grote onderlinge betrokkenheid. Mensen doen veel voor elkaar. Toen ik hier net kwam, ontdekte ik bijvoorbeeld dat er naast de ‘officiële’ Voedselbank nog allerlei andere voedselinitiatieven zijn. Bijvoorbeeld van een vrouw die samen met haar buren twintig gezinnen ondersteunt. De problematiek is dus maar één kant van het verhaal, aan de andere kant is er heel veel eigen initiatief.”
Alexandertuin
Juist dat initiatief probeert de gemeente te versterken. Een van de eerste projecten van de buurtagenda laat zien wat er kan gebeuren als je je oor te luisteren legt in de buurt. “Achter de flats aan de Alexander de Grotelaan lag een stenen plein waar zelfs de zandbak dichtgestraat was. Een buurtbewoner stelde voor om die plek te vergroenen. We zijn toen in gesprek gegaan om met elkaar te komen tot een ontwerp dat paste bij de wensen.”
Dat ontwerp is inmiddels is uitgevoerd en het resultaat is de Alexandertuin, een prachtige groene plek in de buurt die raakt aan alle vier thema’s van de buurtagenda. De tuin werkt als een sociale magneet, het is in korte tijd een echte speel- en ontmoetingsplek geworden. “Hier is nu al voor het tweede jaar een Burendag georganiseerd omdat mensen eindelijk een plek hebben waar dat goed kan. Elke vrijdag is er een groepje aan het moestuinieren – niet alleen voor de lol, maar ook omdat ze het eten écht kunnen gebruiken. Kinderen spelen hier en helpen mee in de moestuin, mensen ontmoeten elkaar. We horen ook dat sommige bewoners vaker naar buiten komen nu deze plek er is.”
Verder kijken
Susan merkt dat dé kunst van het buurt- en wijkgericht werken is om breed te kijken. “Zo’n project als de Alexandertuin draait om veel meer dan alleen de fysieke inrichting. Je merkt dat de sociale component uiteindelijk veel groter is. Mensen raken erbij betrokken, het wordt hun plek, en van het een komt het ander. Het is een soort gift that keeps on giving.”
Botst die brede blik soms niet met de beperkingen van gemeentelijk beleid of regelgeving? “Soms wel”, zegt Susan. “Soms moet je echt schipperen tussen wensen van bewoners en wat er kan en mag. Maar als ik collega’s van het Stadskantoor in de wijk laat meekijken bij zulke dilemma’s, merk ik dat ze heel erg bereid zijn om mee te denken. Het helpt ook dat we hier in Utrecht werken met het concept ‘ongelijk investeren voor gelijke kansen’. In de ene buurt doe je soms iets extra’s of op een andere manier dan in een andere buurt, juist om de kansenongelijkheid weg te nemen.”
Uitdaging
Voor de toekomst liggen er nog genoeg uitdagingen in Kanaleneiland, ziet Susan. Zo droomt ze ervan dat gemeente, organisaties en bewoners nog beter samenwerken. “Op het wijkbureau zit ik doordeweeks met collega’s van jeugdgezondheidszorg en veiligheid, maar je zou willen dat ook andere disciplines aanschuiven. Het risico is toch dat je langs elkaar heen werkt of niet goed op elkaar aansluit.” Maar uiteindelijk ziet ze vooral veel kansen. “Kanaleneiland telt bijvoorbeeld veel meer plekken zoals de Alexandertuin. Daar ligt echt een enorme potentie. Mijn handen jeuken om daar met de buurt iets van te maken.”
