Meerdere studies en experts wijzen op verminderde leefbaarheid en veiligheid in de meest kwetsbare wijken. Een trend die door de coronacrisis doorgezet wordt, dat is inmiddels duidelijk. In deze gebieden lopen vraagstukken rond armoede, laaggeletterdheid, gezondheid, wantrouwen in instituties en overheid, welzijn, uitsluiting, veiligheid, onderwijs en zorg in elkaar over. Een integrale aanpak begint dan ook bij de ervaringskennis en zeggenschap van inwoners.
De wijk Waterkwartier is de thuisbasis van Stichting Lokaal en de grootste wijk van Zutphen. Er wonen diverse Nederlanders, variërend van bi-culturele Nederlanders tot witte Nederlanders, jongeren en ouderen. Het is een grote uitdaging om de inwoners meer met elkaar in contact te brengen en onderling vertrouwen te versterken. Sommige witte wijkbewoners hebben het gevoel dat Waterkwartier niet meer hun wijk is. Deze mensen voelen zich niet gehoord, menen dat hun wijk achteruitgaat en vragen zich af wat er overblijft van hun identiteit. Ook volwassenen en jongeren van kleur kampen met onzekerheden. Jongeren van kleur, bijvoorbeeld, ervaren etnisch profileren. Ze worden op straat bijvoorbeeld sneller en extra streng aangesproken door witte buurtbewoners.Niet alleen tegenover elkaar, ook jegens de overheid en instanties, koesteren inwoners wantrouwen. ‘Het systeem heeft de macht’, ‘de overheid deugt niet’ en ‘wij worden niet gehoord’ zijn veel gehoorde uitspraken. ‘Mensen hebben niet het gevoel dat zij op een positieve manier en via democratische wijze invloed kunnen uitoefenen op hun directe omgeving’, signaleert Ruter. Door de optelsom van bestaansonzekerheid, snelle veranderingen in de samenleving, economische crisis en gebrek aan vertrouwen staat de leefbaarheid onder druk. Daarom kunnen de inwoners een positieve impuls op inclusieve burgermacht, om zo de leefbaarheid te versterken, goed gebruiken.
Drie pijlers
Die positieve impuls wil Stichting Lokaal zijn voor de wijk. Stichting Lokaal streeft naar een gelijkwaardige, gezonde en positieve samenleving waarin iedereen ruimte en mogelijkheden heeft en zich geprikkeld voelt om prettig te leven. ‘Iedereen heeft recht op een even groot stuk van de taart’, aldus Ruter. Om ditte bereiken werkt Stichting Lokaal vanuit kruisbestuiving tussen drie pijlers. Stichting Lokaal is een bewonersinitiatief met activiteiten voor en door bewoners. Daarnaast is het ook een sociaal onderneming met leerwerkplekken in daghoreca en zaalverhuur. Tenslotte kent Stichting Lokaal ook een welzijnstak, gericht op preventie, vroegsignalering, lichte ondersteuning, doorverwijzing en community building. Ontwikkelplek
Deze pijlers komen bij elkaar in ontmoetingsplek Waterkracht. ‘Voor het ontmoeten van de buren, een lekkere lunch na de boodschappen, knutselen, vrijwilligerswerk in de wijk of taalles kan je terecht in Waterkracht. Maar, ook met hulpvragen voor sociaal werkers of voor het organiseren van een bijeenkomst kan je aankloppen. In Waterkracht kan het allemaal, en wat er niet is kun je zelf of met hulp organiseren’, legt mededirecteur Patricia Withagen uit. De medewerkers van Waterkracht prikkelen wijkbewoners om nieuwsgierig te zijn en zich te ontwikkelen. Dat doen zij door bewoners uit te nodigen in andere ‘rollen’ te stappen. Als iemand als bezoeker binnenkomt, stimuleert Stichting Lokaal diegene om zich ook in te zetten als vrijwilliger. Dorine Ruter: ‘Soms slaan activiteiten aan, soms niet. Dat is dan weer een les. Samen kijken we dan waarom we als buurt vonden dat er iets moest gebeuren, en welke vorm dan beter past.’Samen proberen en leren
Stichting Lokaal zet in op het creëren van een praktijk waar je samen probeert en daarvan leert. Met de (lokale) overheid, het bedrijfsleven, inwoners en maatschappelijke organisaties reflecteert de stichting op ingesleten paden in de maatschappij. Daardoor ontstaat ruimte om verder te kijken dan de gebruikelijke gang van zaken. Zo organiseren Stichting Lokaal en ambtenaren trainingssessies rond een bepaald thema. Ambtenaren delen hun kennis over regelingen en beleid. Stichting Lokaal deelt vervolgens voorbeelden, behoeften en vragen vanuit de buurt. Op deze manier maken beide partijen gebruik van elkaars expertise.Met partners zet Stichting Lokaal nieuwe manieren van werken naast het bestaande model. Om vervolgens na te gaan of dit beter werkt. Zeventien volwassenen beginnen bijvoorbeeld in Waterkracht een BBL-opleiding, verzorgd door docenten van roc Aventus. In een andere situatie gaat het om het oprekken van bestaande kaders en opdrachten om zo de gewenste situatie voor bewoners te bereiken. De opdracht voor het wijkcentrum Waterkracht heeft Stichting Lokaal bijvoorbeeld geherformuleerd. Stichting Lokaal kijkt vervolgens samen met de gemeente hoe de herformulering van Waterkracht vertaald kan worden naar andere wijkcentra.
Leefbaarheid vergroten
Stichting Lokaal is succesvol met deze werkwijze. In twee jaar tijd zijn er twee ontmoetingsplekken gerealiseerd, in de wijken Waterkwartier en Nieuwstad. De locatie in Nieuwstad is groeiende. Waterkracht is uitgegroeid tot een bruisend wijkcentrum waar verschillende inwoners en wijkprofessionals komen. Nieuwe samenwerkingen zijn ontstaan, waardoor bewoners beter in hun behoeften worden voorzien. Ook de gemeente Zutphen erkent het succes en wil niet dat dit verloren gaat. Daarom ontvangt Stichting Lokaal de komende vijf jaar een jaarlijkse subsidie van €70.000. Movisie werkt samen met Stichting Lokaal vanwege de innovatieve manier van werken. In het bijzonder de combinatie van bewonersinitiatief, welzijn en sociaal ondernemen.
Dit artikel verscheen eerder op www.movisie.nl
