Kansarme buurten brengen grote talenten voort

16 januari, 2017 - Webredactie

door Willem Stam >>

Gelezen in de Volkskrant van 27 december 2016:

“In trek bij toeristen: dagje Jihadhoofdstad, excursie in Molenbeek. Als het in 2016 over aanslagen ging dook vaak de naam Molenbeek op. De Brusselse wijk en ‘broedplaats voor terroristen’ is vreemd genoeg een toeristische trekpleister geworden. Op pad met gids en dagjesmensen.”

Wat is hier aan de hand, wat moet ik hier van denken, wat kunnen we hier van leren? Er zijn wijken/buurten in steden, maar mensen liever niet komen. Maar als deze buurten dan ineens door de media worden opgepakt dan worden mensen toch nieuwsgierig. Dat is niet erg, een kennismaking met gebieden en leefstijlen van mensen die onbekend zijn is altijd goed. Het gaat hier om dagjesmensen.

Het zelfde wil nog weleens opgaan voor beleidsmakers en bestuurders van gemeenten. Ook zij komen doorgaans te weinig in dergelijke buurten en wijken en gaan pas echt interesse tonen als er ernstige dingen aan de hand zijn. En dan is het vaak te laat. Dan is het kalf al verdronken. De lessen die gemeenten misschien moeten leren uit 2016 is dat er méér contact komt met buurten en wijken waar zij om welke reden dan ook niet of te weinig komen. En dan bij een dergelijk bezoek contact maken met mensen die gemeenten te weinig zien en spreken.

Jongeren zijn daar een speciale doelgroep in. Met de meeste jongeren gaat het goed. Maar elke jongere maakt in de puberteit een verwarrende tijd door waarin belangrijke keuzen gemaakt (moeten) worden. De filosoof Sartre noemde deze periode “de jaren des onderscheids”. De buurten en wijken  waar de jongeren opgroeien zijn daarin van het grootste belang. Zijn er kansen of is er slechts kansarmoede. Hoe is het gesteld met het vermogen om op eigen kracht de goede keuzes te maken. Hoe is de omgeving, biedt deze kansen of juist verkeerde verleidingen.

In 2016 hebben we afscheid genomen van Johan Cruijff. Cruijff groeide op in Betondorp en gebruikte de buurt om zijn balvaardigheid en wendbaarheid te trainen. Elke dag opnieuw, gewoon op straat, tegen een muurtje of op een pleintje met vrienden. Betondorp is voor hem de springplank geweest van een grote carrière. Bij de Cruijffcourts die hij later over de hele wereld heeft geïntroduceerd wordt nog altijd hetzelfde principe gehanteerd. Dicht bij huis met vriendjes werken aan de eigen mogelijkheden.

Het verschil is alleen dat de huidige inrichting van en de cultuur in veel buurten niet meer voldoende is. Zij geven niet meer vanzelfsprekend de uitdagingen en mogelijkheden die nodig zijn om jongeren zich zelfstandig verder te laten ontwikkelen. Er zijn kunstmatige ingrepen nodig. Cruijffcourts zijn dure voorzieningen met allerlei voorwaarden erom heen en dit is niet voor elke buurt weggelegd. Jammer, want sport en bewegen is zo’n prachtige uitlaatklep voor veel jongeren om hun energie en agressie kwijt te kunnen. En het is ook nog goed voor de gezondheid en de eigen ontwikkeling.

Naast sport is ook muziek een belangrijk onderdeel van de jeugdcultuur. Tussen Kerst en nieuwjaar werd op televisie de documentaire “The Rolling Stones – Olé, Olé, Olé” uitgezonden. Het gaat over de tournee die de Stones vorig jaar hebben gedaan door Zuid-Amerika en die uiteindelijk eindigt met een gratis openluchtconcert in Cuba. Behalve Cuba zijn er tijdens die tournee meer landen waar de Stones nog nooit eerder zijn geweest en waar zij steeds weer opnieuw zeer enthousiast worden ontvangen.

Wat mij vooral opviel was de enorme kracht die mensen uit de muziek van de Stones haalden. Voelbaar was de solidariteit onder mensen die vanuit kansarme buurten en wijken proberen een menswaardig bestaan op te bouwen en daar is het samen muziek maken en luisteren één van de mogelijkheden toe. En ook de Stones zijn net als Cruijff ergens begonnen in een achterstandsbuurt in Liverpool met het rommelen op een aantal gitaren.

Misschien kan creativiteit, kracht, lef en zelfverzekerdheid wel het beste ontstaan in buurten en wijken waar je net even wat meer zelf moet doen aan het eigen levensgeluk en waar het net even wat meer schuurt. Dit zijn goede eigenschappen om het leven mee in te gaan. Je kunt er een groot voetballer mee worden of deel gaan uit maken van een wereldband, maar je kunt ook uitgroeien tot een gevreesd terrorist of een gewetenloze crimineel.

Het is goed dat gemeenten zich méér gaan bewegen in deze kraamkamers van talenten voor de samenleving. Want zij zullen deze samenleving in de toekomst blijvend gaan veranderen.

Ik wens jullie allen een bewegend 2017 toe.

Willem Stam
Voorzitter LPB
Strategisch adviseur Gemeente Den Helder
@willemswoord