Amsterdam Centrum experimenteert met zelfbestuur burgers

In de Weteringbuurt in Amsterdam experimenteren gemeente en buurtbewoners met een nieuwe bestuursvorm. Belanghebbende burgers voeren kring­gesprekken met bestuurders en ­beslissen mee.Laat je stem op voorhand horen, dat is beter dan achteraf zeuren dat ‘ze’ het weer eens verkeerd hebben geregeld. In een notendop is dat de kern van het bestuurlijke experiment in de Weteringbuurt. En ‘ze’, dat is de gemeente.

Buurtvereniging Wetering Verbetering heeft de lokale overheid achter zich weten te krijgen voor een nieuwe vorm van besturen in de buurt. Gebiedsgerichte democratie noemt de gemeente het. Burgers denken niet alleen mee met de gemeente, ze krijgen echt beslissingsbevoegdheid. Het experiment is een unicum in Amsterdam.

Iedereen mag wat zeggen
Centraal in het bestuursmodel staat het sociocratisch model; een instrument om eenheid te scheppen in verschillende standpunten van burgers onderling, bestuurders en ambtenaren. Via overleg in ‘kringen’ mag iedereen zijn standpunt toelichten. Als die standpunten van elkaar verschillen, moeten wederzijds begrip en de wil tot besluitvorming leiden tot een uitkomst waarmee iedereen kan leven.

“Elk lid van de kring geeft dan ‘consent’,” aldus Maartje Romme, bestuurslid van Wetering Verbetering. “Dat betekent dat je geen zwaar­wegend bezwaar meer hebt tegen het besluit. Als iedereen consent geeft, hebben we een beslissing. Daarmee verschilt het sociocratische model dus van het democratische, waarbij de meeste stemmen gelden.”

Het klinkt een beetje als een overblijfsel van de jaren zestig, beaamt Romme, maar een procedure waarbij de gemeente of een rechter een knoop doorhakt, is ook niet alles. Ze wijst erop dat het sociocratische model in bedrijven succesvol wordt gebruikt ter vervanging van een ondernemingsraad.

Inspraakprocedure
De testcase voor het sociocratische model is een pleintje in de Weteringbuurt. Omwonenden klagen over geluidsoverlast, drinkende en blowende hangjongeren en seksuele handelingen in de nachtelijke uren. Andere buurtbewoners roemen de open ruimte en spelen er overdag met veel plezier met hun kinderen. De familie Kost, eigenaar van de grond, grijpt wellicht terug naar haar oude plannen voor woningbouw.

“Wij kijken naar de uitkomst die het sociocratische model brengt en zullen die voor het Kostpleintje volgen,” zegt PvdA’er Roeland Rengelink, bestuurder in stadsdeel Centrum. “We nemen het standpunt van de buurtbewoners over. Formeel juridisch volgt er dan nog wel een inspraakprocedure, want we kunnen de Gemeentewet niet naast ons neerleggen.”

Kostpleintje
Rengelink vindt het sociocratische model interessant. “Als de gemeente de gedeelde beslissing van de burgers kan volgen, kantelt de scheve machtsverhouding tussen burger en overheid.”

Komende zomer moet blijken of het experiment slaagt. Als alle belanghebbenden zich kunnen vinden in een bestemming van het Kostplein­tje, kan het sociocratische model ook voor andere besluiten worden toegepast.

Dit artikel verscheen eerder op www.parool.nl.