Er is een verschuiving van macht en middelen gaande in de samenleving. 125 van de 390 gemeenten in Nederland hebben buurtrechten ingevoerd. Rechten waarmee inwoners onder meer makkelijker publieke diensten kunnen overnemen, buurthuizen en parken in gebruik kunnen nemen en toegang tot geld hebben. Dit blijkt uit de online buurtrechtenkaart die het Landelijk Samenwerkingsverband Actieve bewoners (LSA) heeft gepubliceerd.
“Veel gemeenten gaan nu echt een stap verder met participatie”, zegt Thijs van Mierlo van het LSA. “Inwoners krijgen zeggenschap en eigenaarschap in veel gemeenten. Helaas is er wel een groot verschil tussen gemeenten. In sommige steden zijn er nog geen stappen gezet om de democratische spelregels te veranderen.”
Het LSA heeft aan alle gemeenten in Nederland gevraagd wat zij doen op het gebied van buurtrechten. De informatie die ze hebben ontvangen hebben zij in een online kaart gezet. Hierop is te zien welke gemeente wat doet op het gebied van buurtrechten.
Gemeenten maken stappen
Zeventig gemeenten hebben een ‘recht om uit te dagen’, waarbij bewoners taken van de gemeente overnemen als zij denken dat dit beter of slimmer kan gedaan worden. 55 gemeenten hebben ‘Recht op gebouwen en publieke ruimtes’ waarmee ze inspraak hebben in het beheer van voorzieningen en openbare ruimte. Dertig gemeenten hebben een recht op buurtplanning, 42 gemeenten geven bewoners toegang tot geld en 42 gemeenten hanteren een ‘open overheid’, waarbij gemeentelijke financiële informatie gedetailleerd en inzichtelijk wordt gemaakt.
Veel middelgrote gemeente
In 2012 is er voor het eerst ingezet op het invoeren van buurtrechten. Het LSA beschreef welke rechten bewonersgroepen zouden moeten hebben om hun werk in de wijken uit te kunnen voeren, ook in crisistijd. ‘Nu steeds meer wordt ingezet op burgerkracht en burgerverantwoordelijkheid is het duidelijk dat de
verhoudingen scheef zijn. Dat bewoners uit een wijk bijvoorbeeld lijdzaam moeten toezien hoe hun buurthuizen wegbezuinigd worden, terwijl ze het zelf zouden willen en kunnen overnemen. Door het invoeren van buurtrechten worden de scheve verhoudingen recht getrokken’, betoogde het LSA destijds al.
Nu heeft bijna een derde van de Nederlandse gemeenten een of meerdere buurtrechten ingevoerd volgens de gegevens op de kaart. Opvallend is dat dit met name middelgrote gemeenten zijn. “We zien dat het gedachtegoed aanslaat”, aldus Van Mierlo. “Maar we zien ook dat er nog veel gemeenten niet of amper meedoen. Er is nog een flinke slag te maken.”
Routekaart Buurtrechten
Het LSA helpt gemeenten en actieve bewoners om buurtrechten in te zetten. Onder meer door een Routekaart Buurtrechten te publiceren, waar de online Buurtrechtenkaart een onderdeel van is, een kennisbank Buurtrechten te publiceren en door de bijeenkomst ‘Buurtrechten – Hoe scoort jouw gemeente’ te organiseren op 24 juni waar bewoners en raadsleden informatie op maat krijgen over het inzetten van buurtrechten in hun gemeente.
Dit artikel verscheen eerder op www.lsabewoners.nl, je vindt hier ook meer informatie over buurtrechten.
