Dit artikel van Gijs Custers verscheen eerder op www.gebiedsontwikkeling.nu
Hebben mensen uit armere buurten minder mogelijkheden om mee te doen in de stad? Socioloog Gijs Custers stelt dat dit niet per se het geval is. Hij baseert zich op zijn onderzoek in Rotterdam naar burgerparticipatie in betere en slechtere economische tijden. “Gebiedsontwikkeling biedt een uitgelezen kans om de buurt op sociaal vlak te versterken.”
Nederland behoort traditioneel tot de landen met de hoogste mate van burgerparticipatie op maatschappelijk vlak. Zo doen Nederlanders in vergelijking met andere landen veel vrijwilligerswerk. Ondanks die hoge participatie bestaan er gegronde zorgen over de kloof tussen burgers en bestuur, en of iedereen wel in voldoende mate mee wil en kan doen. De Wetenschappelijke Raad voor het Regeringsbeleid concludeerde in de studie ‘Vertrouwen in burgers’ (2012) dat de inspanningen vanuit de overheid om meer burgers te betrekken teleurstellend zijn, mede door een gebrek aan overzichtelijke projecten en structurele inbedding. Een hoog en gelijkmatig niveau van burgerparticipatie is wenselijk vanuit democratisch oogpunt. Nieuwe wetgeving onderstreept dit. Met de Omgevingswet wordt erop ingezet om burgers meer zeggenschap te geven over hun sociaal-ruimtelijke omgeving.
Vooral in de stedelijke omgeving, die wordt gekenmerkt door sociaaleconomische en etnische diversiteit, is de uitdaging voor gelijke participatie groot. In mijn eigen onderzoek heb ik gekeken naar de dynamiek in participatie in Rotterdam in betere en minder goede economische perioden. Rotterdam kent een rijke traditie van burgerinitiatieven. Zo schatte de Rotterdamse Rekenkamer in het rapport ‘Burgers op de Bres’ (2020) dat er ongeveer 2000 burgerinitiatieven zijn in de stad, oftewel 1 per 120 bewoners. Anderzijds kent de stad een relatief laagopgeleide bevolking, wat vaak tot een lagere participatiegraad leidt. Op basis van mijn onderzoek komen twee observaties naar voren, waar ook lessen voor participatiebeleid op lokaal niveau uit zijn te trekken.
