Burgerinitiatieven zijn het gesprek van de dag. Maar het blijkt dat bewonersbedrijven in Engeland, Zweden en Nederland worstelen met het ‘aantonen’ van hun meerwaarde en het afleggen van verantwoording. Tijd om na de gemeenteraadsverkiezingen de blikvernauwende boekhoudkundige brillen af te zetten en na te denken over eigentijdse vormen van ‘accountability’ en publieke waarde.
Burgerinitiatieven zijn bezig met een definitieve doorbraak in Nederland, zowel in steden als op het platteland. Door onderzoek hebben we inmiddels een beeld van wat deze initiatieven beweegt, voedt of hindert. Eerder gesignaleerde problemen, zoals ambtelijke wispelturigheid en knellende regelgeving zijn onverminderd actueel.
Lokale ondersteuning kan vaak beter, maar ook voor de landelijke overheid is een rol weggelegd. Zo braken Niesco Dubbelboer en Eisse Kalk een lans voor het opnemen van ‘buurtrechten’ in bestaande en nieuwe wetgeving. Hun centrale vraag (en subtitel van hun boek) luidde: ‘Hoe maatschappelijke initiatieven zich écht verder kunnen ontwikkelen.’
Juist deze vraag is uiterst actueel, niet alleen na een onzekere startfase van initiatieven, maar ook in de politieke formatie daags na de gemeenteraadsverkiezingen. Wanneer initiatieven aankloppen bij de gemeente of andere instellingen, wordt hen vaak de vraag gesteld: ‘Wat levert jullie initiatief op’? Toverwoorden zijn maatschappelijke impact, inclusiviteit en meerwaarde.
Maar ook de dragers van burgerinitiatieven stellen zichzelf deze vraag, omdat ze willen weten in hoeverre hun inspanningen verschil maken, en daarover verantwoording willen afleggen aan ‘de buitenwereld’. Dat valt echter nog niet mee. Zo laat internationaal onderzoek zien dat bewonersbedrijven in Engeland, Zweden en Nederland worstelen met de vraag in welke mate, hoe en aan wie ze verantwoording moeten afleggen. Hoewel bewonersbedrijven een specifiek type burgerinitiatief behelzen, vermoed ik dat hun afwegingen op meer typen burgerinitiatieven van toepassing zijn.
Lees het hele artikel van Reinout Kleinhans op www.socialevraagstukken.nl
